Phân tích phim 'Elio' (2025) qua lăng kính của bác sĩ phẫu thuật lồng ngực mạch máu. Bài viết khám phá các chủ đề về sự thật, danh tính, và vai trò củ
Giới thiệu
Vào thế kỷ 16, kiến thức y khoa về giải phẫu người phần lớn dựa trên các công trình của Galen, một thầy thuốc người La Mã gốc Hy Lạp sống từ thế kỷ thứ 2. Các mô tả của ông được xem là chân lý không thể lay chuyển trong suốt hơn 1300 năm, mặc dù chúng chủ yếu dựa trên việc mổ xẻ động vật. Andreas Vesalius, một nhà giải phẫu học người Bỉ, đã dám thách thức điều đó. Bằng cách tự mình thực hiện các cuộc giải phẫu công khai trên tử thi người, ông đã chỉ ra hàng trăm sai sót trong các học thuyết của Galen. Công trình của Vesalius, "De humani corporis fabrica", đã đặt nền móng cho giải phẫu học hiện đại bằng cách khẳng định một nguyên tắc cơ bản: sự thật phải đến từ quan sát trực tiếp, không phải từ niềm tin mù quáng vào các tiền đề cũ. Câu chuyện này cũng tương tự như hành trình của cậu bé Elio trong bộ phim cùng tên, một cuộc phiêu lưu bắt đầu từ sự hiểu lầm nhưng lại kết thúc bằng việc khám phá ra những sự thật sâu sắc về bản thân, gia đình và sự kết nối.
Bộ phim, dù là một câu chuyện khoa học viễn tưởng dành cho trẻ em, lại ẩn chứa những bài học sâu sắc có thể soi chiếu vào môi trường đầy áp lực và đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối của ngành phẫu thuật Lồng ngực - Mạch máu. Đó là những bài học về giao tiếp, về việc đối diện với sự thật và về bản chất của danh tính trong một thế giới ngày càng phức tạp.
Tín hiệu bị hiểu lầm và gánh nặng của sự giả dối
Câu chuyện bắt đầu khi Elio, một cậu bé cô đơn sau cái chết của cha mẹ, gửi tín hiệu vô tuyến vào vũ trụ với hy vọng được người ngoài hành tinh "đón về nhà". Tín hiệu của cậu bị một tổ chức liên ngân hà bắt được và họ đã nhầm lẫn cậu là nhà lãnh đạo của Trái Đất. Thay vì sửa chữa sự hiểu lầm, Elio đã chọn cách nói dối để được ở lại thế giới mà cậu hằng mơ ước. Quyết định này đã đẩy cậu vào một chuỗi các tình huống nguy hiểm, buộc cậu phải đóng một vai trò quá sức mình.
Trong y khoa, một "tín hiệu bị hiểu lầm" có thể mang lại hậu quả khôn lường. Một bệnh nhân đến khám vì đau chân. Tín hiệu ban đầu có thể bị xem nhẹ là do căng cơ hoặc viêm khớp. Nhưng nếu không đào sâu, không lắng nghe kỹ lưỡng và không sử dụng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện đại như cắt lớp vi tính (ct scan) hay chụp động mạch xóa nền (angiogram), các bác sĩ có thể bỏ sót một chẩn đoán nghiêm trọng như tắc mạch (ischemia) chi dưới cấp tính. Việc "nói dối" ở đây không phải là cố tình, mà là việc bám víu vào một chẩn đoán ban đầu sai lầm, dẫn đến trì hoãn việc tái thông mạch máu (revascularization) cần thiết. Giống như Elio, khi một chẩn đoán sai được đưa ra, gánh nặng sẽ ngày một lớn dần, và cái giá phải trả không phải là một cuộc đàm phán thất bại, mà là tính mạng của người bệnh.
"Chiến giáp" của Grigon và áp lực phải tỏ ra bất khả xâm phạm
Nhân vật phản diện Grigon được mô tả là một chiến binh tàn nhẫn, luôn ẩn mình trong một bộ chiến giáp hùng mạnh. Hắn không chấp nhận thất bại và sẵn sàng dùng vũ lực để đạt được mục đích. Tuy nhiên, đằng sau lớp vỏ bọc cứng rắn đó là một người cha hết mực yêu thương con trai. Chỉ khi con trai mình gặp nguy hiểm, Grigon mới xé bỏ bộ giáp, để lộ ra cơ thể thật mềm yếu của mình và dùng chính bản năng nguyên thủy nhất để bảo vệ con.
Hình ảnh bộ chiến giáp này là một ẩn dụ mạnh mẽ cho áp lực mà các phẫu thuật viên thường phải đối mặt. Trong phòng mổ, phẫu thuật viên chính phải là người chỉ huy điềm tĩnh, quyết đoán và không được phép tỏ ra yếu đuối, ngay cả khi đối mặt với những tình huống ngàn cân treo sợi tóc như một ca phẫu thuật động mạch chủ (aortic surgery) phức tạp hay một miệng nối mạch máu (vascular anastomosis) khó khăn. Lớp "chiến giáp" của sự tự tin và kinh nghiệm là cần thiết để duy trì sự ổn định cho cả ekip. Tuy nhiên, khoảnh khắc Grigon xé bỏ bộ giáp cũng cho thấy sức mạnh thật sự không nằm ở vẻ ngoài bất khả xâm phạm, mà ở khả năng thừa nhận giới hạn và hành động vì điều quan trọng nhất. Một phẫu thuật viên giỏi không phải là người không bao giờ mắc sai lầm, mà là người biết khi nào cần thay đổi kế hoạch, khi nào cần hội chẩn với đồng nghiệp, và luôn đặt sự an toàn của bệnh nhân lên trên cái tôi của mình.
Kết nối từ những tổn thương chung
Bước ngoặt của bộ phim xảy ra khi Elio kết bạn với Sâu Bướm, con trai của Grigon. Cả hai đều cảm thấy cô đơn, bị bỏ rơi và không được cha mẹ thấu hiểu. Sự đồng cảm từ những tổn thương chung đã tạo nên một mối liên kết mạnh mẽ, giúp họ vượt qua mọi rào cản về chủng tộc và hoàn cảnh. Chính nhờ mối quan hệ này mà Elio mới tìm ra cách giải quyết cuộc khủng hoảng.
Điều này phản ánh sâu sắc bản chất của mối quan hệ giữa thầy thuốc và bệnh nhân. Một người bệnh chuẩn bị cho một cuộc phẫu thuật lớn, chẳng hạn như cắt u phổi (lung tumor) hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch, luôn mang trong mình nỗi sợ hãi và sự bất an. Phẫu thuật viên không chỉ là người thực hiện các thao tác kỹ thuật, mà còn là người phải xây dựng được một cầu nối của sự tin tưởng. Sự kết nối này không được xây dựng từ những lời lẽ cao siêu, mà từ sự thấu cảm chân thành:
- Lắng nghe nỗi lo của bệnh nhân về tương lai sau phẫu thuật.
- Giải thích cặn kẽ về quy trình, rủi ro và lợi ích một cách dễ hiểu.
- Công nhận sự mong manh của họ và cam kết sẽ làm hết sức mình.
Bản sao hoàn hảo và vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI)
Một chi tiết thú vị trong phim là sự xuất hiện của bản sao vô tính của Elio. Bản sao này ngoan ngoãn, hiểu chuyện và làm người dì rất hài lòng, nhưng nó thiếu đi "linh hồn", thiếu đi sự phức tạp và những cảm xúc thật của Elio. Người dì cuối cùng cũng nhận ra sự khác biệt và khao khát tìm lại đứa cháu thật sự của mình.
Bản sao này có thể được xem là một hình dung về vai trò của Trí tuệ Nhân tạo (AI) trong y học tương lai. Trong phẫu thuật lồng ngực - mạch máu, AI và robot như hệ thống Da Vinci có thể thực hiện các thao tác với độ chính xác vượt trội, chẳng hạn như bóc tách một khối u trung thất nằm ở vị trí hiểm hóc hoặc thực hiện các mũi khâu trong can thiệp nội mạch (endovascular intervention). AI có thể phân tích dữ liệu từ hàng triệu ca bệnh để đưa ra phác đồ tối ưu. Nó là "bản sao hoàn hảo" về mặt kỹ thuật. Tuy nhiên, giống như người dì của Elio, cả bệnh nhân và đội ngũ y tế đều nhận ra rằng y học không chỉ là kỹ thuật. AI không thể thay thế được sự phán đoán lâm sàng tinh tế của một bác sĩ giàu kinh nghiệm khi đối mặt với một biến cố bất ngờ, và quan trọng hơn, nó không thể mang lại sự an ủi, đồng cảm và kết nối con người mà chỉ có bác sĩ thật mới có thể làm được. Tương lai của ngành phẫu thuật không phải là sự thay thế, mà là sự hợp tác giữa trí tuệ con người và sức mạnh của AI.
Trở về thực tại: Lựa chọn gia đình thay vì ước mơ
Cuối cùng, dù đã đạt được ước mơ trở thành thành viên của tổ chức Liên Ngân Hà, Elio đã chọn từ bỏ nó để trở về Trái Đất cùng người dì. Cậu nhận ra rằng nơi cậu thực sự thuộc về không phải là một hành tinh xa xôi, mà là mái ấm gia đình, nơi có người thực sự cần và yêu thương cậu. Đây là sự trưởng thành lớn nhất của Elio: nhận ra giá trị của những gì mình đang có.
Đối với những người làm trong ngành y, đặc biệt là phẫu thuật, sự nghiệp thường là một "ước mơ" đầy đam mê nhưng cũng vô cùng khắc nghiệt, chiếm gần như toàn bộ thời gian và tâm trí. Những đêm trực căng thẳng, những ca mổ kéo dài hàng giờ, những cuộc gọi cấp cứu lúc nửa đêm có thể khiến họ xa rời gia đình. Câu chuyện của Elio là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng rằng sự cân bằng là điều cần thiết. Một phẫu thuật viên không thể cống hiến tốt nhất cho bệnh nhân nếu họ kiệt quệ về tinh thần và đánh mất kết nối với những người thân yêu. Việc "trở về" với gia đình, với cuộc sống cá nhân, không phải là từ bỏ đam mê, mà là để nạp lại năng lượng, để tìm lại sự đồng cảm và nhân văn, những yếu tố cốt lõi giúp họ trở thành những người thầy thuốc trọn vẹn hơn.
Bình luận