11. Sách "Bí Quyết Vận Hành Nhóm Thành Công" (Teams That Work)

Cuốn sách “Teams That Work” của Scott Tannenbaum và Eduardo Salas đã cung cấp một lăng kính sắc bén, giúp soi chiếu lại những động lực vô hình nhưng đ

Trong phẫu thuật lồng ngực và mạch máu, mỗi ca mổ là một bài toán phức tạp đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Tuy nhiên, kỹ năng của một phẫu thuật viên đơn lẻ không bao giờ là yếu tố duy nhất quyết định thành công. Cuốn sách “Teams That Work” của Scott Tannenbaum và Eduardo Salas đã cung cấp một lăng kính sắc bén, giúp soi chiếu lại những động lực vô hình nhưng đầy quyền lực định hình nên một kíp mổ hiệu quả. Những nguyên tắc trong sách không chỉ là lý thuyết quản trị, mà là những phản ánh chân thực về sự sống còn trong phòng mổ.

Giải mã những đội ngũ thành công

Cuốn sách mở đầu bằng một hình ảnh quen thuộc: một nhóm người với những kỹ năng và xuất thân khác nhau cùng hướng về một mục tiêu chung. Ban đầu, họ chỉ là những cá nhân rời rạc. Nhưng qua thời gian, họ di chuyển nhịp nhàng như một vũ điệu được dàn dựng công phu. Đây chính là hình ảnh của một kíp mổ lý tưởng.

Trong phòng phẫu thuật, mỗi thành viên là một mảnh ghép độc nhất. Phẫu thuật viên chính có thể là người am hiểu sâu sắc về giải phẫu khối u phổi, nhưng thành công của ca mổ cắt thùy phổi lại phụ thuộc vào bác sĩ gây mê giữ ổn định sinh hiệu bệnh nhân, vào điều dưỡng dụng cụ đưa đúng kẹp mạch máu vào đúng thời điểm, và vào người phụ mổ có khả năng bộc lộ phẫu trường rõ ràng. Sức mạnh không đến từ một cá nhân, mà từ sự hòa hợp của tất cả.

"Các đội nhóm giống như những câu đố; mỗi mảnh ghép là duy nhất và tạo ra một bức tranh đẹp khi chúng kết hợp lại với nhau."

Bản chất của làm việc nhóm

Hai yếu tố cốt lõi được sách nhấn mạnh là sự gắn kết (bond) và kỹ năng (skills). Sự gắn kết không chỉ là mối quan hệ xã giao; đó là niềm tin tuyệt đối vào năng lực và sự phán đoán của đồng đội. Khi một phẫu thuật viên đang thực hiện một miệng nối mạch máu phức tạp trong phẫu thuật bắc cầu động mạch đùi, anh ta phải tin rằng người phụ mổ sẽ giữ căng chỉ vừa đủ, và bác sĩ gây mê sẽ kiểm soát huyết áp trong giới hạn an toàn. Không có niềm tin này, mọi thao tác đều trở nên do dự.

Kỹ năng là yếu tố không thể thiếu. Mỗi người phải làm tốt vai trò của mình. Nhưng quan trọng hơn, đó là sự kết hợp đúng các bộ kỹ năng. Một kíp mổ có thể có phẫu thuật viên xuất sắc nhất, nhưng nếu thiếu một chuyên gia chẩn đoán hình ảnh có kinh nghiệm để phân tích phim cắt lớp vi tính và chụp động mạch xóa nền trước mổ, kế hoạch phẫu thuật có thể sai lầm ngay từ đầu.

"Mỗi trải nghiệm trong đội nhóm, dù tốt hay xấu, đều có thể khiến một người trở nên hăng hái hơn hoặc ít hơn khi tham gia vào các đội nhóm trong tương lai."

Bí mật của những đội ngũ hiệu suất cao

Hiểu vai trò của nhau là chìa khóa. Sách đưa ra một loạt câu hỏi nền tảng mà mọi đội nhóm hiệu quả phải trả lời được. Hãy thử áp dụng chúng vào một buổi hội chẩn trước ca mổ u trung thất phức tạp:

• Chúng ta sẽ đi đâu?: Mục tiêu chính là loại bỏ hoàn toàn khối u, bảo tồn tối đa nhu mô phổi lành và các cấu trúc thần kinh quan trọng như thần kinh hoành, thần kinh quặt ngược.
• Điều gì quan trọng với chúng ta?: An toàn của bệnh nhân là trên hết. Thứ hai là hiệu quả điều trị triệt căn.
• Ai nên làm gì?: Phẫu thuật viên chính sẽ thực hiện các thao tác bóc tách chính. Phụ một chịu trách nhiệm hút, cầm máu và bộc lộ phẫu trường. Bác sĩ gây mê quản lý huyết động và thông khí một phổi.
• Chúng ta nên làm mọi việc như thế nào?: Quy trình tiếp cận là nội soi lồng ngực hay mổ mở? Các bước tuần tự là gì?
• Ai biết điều gì?: Phẫu thuật viên có kinh nghiệm về u trung thất. Bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ đọc kết quả sinh thiết lạnh. Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh nắm rõ sự xâm lấn của khối u.
• Nếu mọi thứ không theo kế hoạch thì sao?: Nếu khối u xâm lấn mạch máu lớn không thể cắt bỏ, phương án B là gì? Sinh thiết và đóng lại? Hay chuẩn bị cho một kịch bản mất máu lớn?
• Chuyện gì đang xảy ra ngay bây giờ?: Theo dõi liên tục các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân, lượng máu mất, và diễn tiến của cuộc mổ.

Một kíp mổ có thể trả lời rõ ràng những câu hỏi này sẽ có một mô hình tư duy chung (shared mental model), giúp họ phối hợp nhịp nhàng mà không cần quá nhiều lời nói.

Sách cũng đề cập đến "hiệu ứng quá nhiều tài năng" (too-much-talent effect), một hiện tượng thú vị khi một đội có quá nhiều ngôi sao lại hoạt động kém hiệu quả. Trong phẫu thuật, một phòng mổ đầy những cái tôi lớn nhưng không có sự phối hợp sẽ là một thảm họa.

Thấu hiểu năng lực của đội ngũ

Năng lực của một đội ngũ được chia thành hai loại:

1. Kỹ năng cá nhân: Khả năng của từng người. Ví dụ, một phẫu thuật viên có kỹ năng khâu nối mạch máu siêu vi, một người khác lại là chuyên gia về can thiệp nội mạch.
2. Kỹ năng đồng đội: Khả năng của cả nhóm. Điều này không chỉ là kỹ năng chuyên môn mà còn là khả năng giao tiếp, giải quyết vấn đề và hỗ trợ lẫn nhau.

Một ca phẫu thuật điều trị suy tĩnh mạch chi dưới bằng laser nội tĩnh mạch có vẻ đơn giản, nhưng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ. Phẫu thuật viên điều khiển đầu dò laser, trong khi một người khác siêu âm để đảm bảo vị trí chính xác, và điều dưỡng phải chuẩn bị dung dịch Tumescent đúng nồng độ. Bất kỳ sai sót nào trong chuỗi này đều có thể dẫn đến thất bại.

"Nếu đội của bạn thiếu những năng lực quan trọng, sẽ rất khó để thành công."

Sự lãnh đạo trong các hình thức và phong cách khác nhau

Trong phòng mổ, phẫu thuật viên chính thường được coi là người lãnh đạo. Tuy nhiên, phong cách lãnh đạo hiệu quả không chỉ là ra lệnh. Sách giới thiệu các phong cách khác nhau, tất cả đều có thể áp dụng trong y khoa:

• Lãnh đạo chuyển đổi (transformational leadership): Người lãnh đạo truyền cảm hứng, thúc đẩy mọi người làm việc tốt nhất. Một phẫu thuật viên trưởng có thể làm điều này bằng cách giải thích rõ tầm quan trọng của từng thao tác, khích lệ đồng đội trong những thời điểm căng thẳng.
• Lãnh đạo chia sẻ (shared leadership): Quyền lãnh đạo được luân chuyển tùy theo tình huống. Trong một ca phẫu thuật động mạch chủ, khi bệnh nhân đột ngột rối loạn nhịp tim, bác sĩ gây mê sẽ tạm thời là người dẫn dắt chính, đưa ra các y lệnh về thuốc và hồi sức.
• Lãnh đạo phục vụ (servant leadership): Người lãnh đạo tập trung vào việc hỗ trợ và đảm bảo đội ngũ có đủ nguồn lực cần thiết. Đây là vai trò của trưởng khoa phẫu thuật, người phải đảm bảo phòng mổ được trang bị đầy đủ, nhân sự được đào tạo liên tục.
• Lãnh đạo dân sự (civil leadership): Nhấn mạnh sự tử tế và tôn trọng. Môi trường làm việc độc hại, nơi các thành viên sợ hãi và chỉ trích lẫn nhau, không bao giờ có thể tạo ra kết quả tốt nhất.

Hiệu quả của đội ngũ là sản phẩm của nhiều yếu tố

Cuốn sách đã hệ thống hóa 7 yếu tố chính quyết định hiệu quả của một đội ngũ. Trong bối cảnh của một kíp phẫu thuật, chúng có thể được hiểu như sau:

1. Giao tiếp chất lượng: Sử dụng giao tiếp vòng kín (closed-loop communication) để xác nhận y lệnh. Ví dụ: "Đưa cho tôi kéo Metzenbaum." - "Kéo Metzenbaum đây, bác sĩ."
2. Lãnh đạo huấn luyện: Phẫu thuật viên giàu kinh nghiệm hướng dẫn các bác sĩ trẻ hơn trong quá trình mổ, biến mỗi ca phẫu thuật thành một buổi học thực tế.
3. Năng lực: Sự kết hợp giữa chuyên môn cá nhân và khả năng làm việc tập thể. Mắt xích yếu nhất sẽ quyết định sức mạnh của cả sợi xích.
4. Hợp tác và Thái độ: Sự tin tưởng, an toàn tâm lý và sự gắn kết là nền tảng. Một kíp mổ hiểu ý nhau có thể lường trước hành động của nhau mà không cần nói.
5. Điều phối: Sự nhịp nhàng trong hành động, quản lý cảm xúc và nhận thức tình huống. Đây là "vũ điệu" của phẫu thuật.
6. Nhận thức chung (Shared Cognition): Mọi người đều hiểu rõ kế hoạch, vai trò và chiến lược.
7. Thiết lập điều kiện phù hợp: Môi trường làm việc, trang thiết bị và văn hóa bệnh viện phải hỗ trợ cho việc hợp tác hiệu quả.

Góc nhìn về Tương lai: Kíp phẫu thuật và Trí tuệ Nhân tạo

Trong bối cảnh Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang phát triển, vai trò của đội ngũ con người càng trở nên quan trọng. AI có thể hỗ trợ đắc lực trong việc phân tích hình ảnh cắt lớp vi tính để lập kế hoạch phẫu thuật, robot phẫu thuật có thể tăng cường độ chính xác, nhưng chúng không thể thay thế sự phán đoán, khả năng ứng biến và giao tiếp tinh tế giữa các thành viên trong kíp mổ khi một biến cố bất ngờ xảy ra. Kỹ năng làm việc nhóm, sự tin tưởng và nhận thức chung mà cuốn sách này đề cập chính là những giá trị mà AI chưa thể tái tạo. Nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực y tế cốt lõi trong tương lai không chỉ tập trung vào kỹ năng chuyên môn với máy móc, mà còn phải đầu tư mạnh mẽ vào các kỹ năng mềm để họ có thể cộng tác hiệu quả với cả con người và AI.

Kết luận

"Teams That Work" không chỉ là một cuốn sách về quản trị. Đối với ngành y, đặc biệt là lĩnh vực phẫu thuật, nó là một lời nhắc nhở rằng kết quả vượt trội không được tạo ra bởi những cá nhân kiệt xuất, mà bởi những đội ngũ bình thường làm việc cùng nhau một cách phi thường. Sức mạnh của một kíp mổ không nằm ở số lượng thành viên, mà ở sự thống nhất. Một đội ngũ đoàn kết, nơi mỗi người hiểu và thực hiện đúng vai trò của mình, có thể vượt qua mọi thách thức, dù đó là một ca tắc mạch phức tạp cần tái thông mạch máu hay một khối u phổi đã xâm lấn vào thành ngực.