AI có thể hỗ trợ thông tin y khoa ban đầu, nhưng bác sĩ vẫn đóng vai trò then chốt trong tư vấn chuyên sâu, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại lồng ngực
Giới thiệu: AI và Làn sóng Thông tin Y khoa Mới
Trong kỷ nguyên số, bệnh nhân ngày càng chủ động tìm kiếm thông tin sức khỏe trên Internet. Sự xuất hiện và phổ biến nhanh chóng của các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh như ChatGPT đã mở ra một kênh thông tin mới, nhưng đồng thời cũng đặt ra câu hỏi lớn về accuracy /ˈækjərəsi/ (tính chính xác), reliability /rɪˌlaɪəˈbɪləti/ (độ tin cậy), và appropriateness /əˈproʊpriətnəs/ (sự phù hợp) của thông tin y khoa do AI cung cấp. Là một bác sĩ Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, tôi, BS.CKI Trần Quốc Hoài, nhận thấy việc hiểu rõ khả năng và giới hạn của AI trong giáo dục bệnh nhân là vô cùng quan trọng, không chỉ trong lĩnh vực Chấn thương Chỉnh hình mà còn áp dụng cho mọi chuyên khoa, bao gồm cả lĩnh vực của chúng ta.
Một nghiên cứu gần đây đăng trên tạp chí Foot & Ankle Orthopaedics (Ventresca et al., 2025) đã cung cấp những hiểu biết giá trị về vấn đề này thông qua việc đánh giá hiệu quả của ChatGPT-4 trong việc trả lời các câu hỏi thường gặp của bệnh nhân về phẫu thuật thay khớp cổ chân toàn phần (Total Ankle Arthroplasty - TAA), một thủ thuật ít phổ biến hơn so với thay khớp háng. Hãy cùng phân tích kết quả nghiên cứu này và rút ra những bài học cho thực hành y khoa trong thời đại AI.
Phương pháp Đánh giá ChatGPT-4
Nghiên cứu đã sử dụng một phương pháp tiếp cận trực tiếp: các nhà nghiên cứu đã tổng hợp 12 câu hỏi thường gặp của bệnh nhân về TAA từ các nguồn uy tín và đặt chúng cho ChatGPT-4. Các câu trả lời sau đó được đánh giá độc lập bởi bốn phẫu thuật viên chuyên sâu về bàn chân và cổ chân, dựa trên thang điểm 4 mức độ, từ 1 (Xuất sắc, không cần làm rõ) đến 4 (Không đạt yêu cầu, cần làm rõ đáng kể).
Kết quả Chính: Năng lực và Hạn chế của AI
Kết quả tổng thể cho thấy ChatGPT-4 hoạt động khá tốt, với điểm trung bình là 1.8, tức là "đạt yêu cầu với sự làm rõ tối thiểu". Cụ thể:
- Điểm mạnh: ChatGPT-4 tỏ ra hiệu quả khi trả lời các câu hỏi mang tính thông tin khách quan, dựa trên dữ liệu cụ thể như tỷ lệ thành công của phẫu thuật, nguy cơ nhiễm trùng, hay tuổi thọ trung bình của khớp nhân tạo. Đây là những thông tin có thể tìm thấy trong các tài liệu y văn và cơ sở dữ liệu mà AI được huấn luyện.
- Điểm yếu và sự nuanced /ˈnuːɑːnst/ (tinh tế): AI gặp khó khăn đáng kể với các câu hỏi đòi hỏi thông tin mang tính cá nhân hóa, phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân hoặc kinh nghiệm, quan điểm của phẫu thuật viên. Ví dụ, các câu hỏi về thời gian hồi phục cụ thể, những hạn chế vận động sau mổ, thời điểm nào nên phẫu thuật, hay các lựa chọn khi phẫu thuật thất bại thường nhận điểm thấp hơn.
- Sự variability /ˌveriəˈbɪləti/ (biến thiên) trong đánh giá: Một điểm đáng chú ý là sự khác biệt đáng kể trong đánh giá giữa các phẫu thuật viên. Điều này phản ánh sự khác biệt trong thực hành lâm sàng cá nhân (ví dụ: quy trình mổ nội trú so với ngoại trú ảnh hưởng đến thông tin về thời gian nằm viện) và nhấn mạnh limitation /ˌlɪmɪˈteɪʃn/ (hạn chế) của AI trong việc cung cấp thông tin phù hợp với mọi bối cảnh thực tế.
Ý nghĩa Đối với Thực hành Y khoa
Mặc dù nghiên cứu tập trung vào TAA, những phát hiện này có ý nghĩa sâu rộng đối với tất cả các chuyên ngành y khoa. Trong lĩnh vực Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, nơi các ca bệnh thường phức tạp và các quyết định điều trị đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên nhiều yếu tố cá thể hóa, việc bệnh nhân chỉ dựa vào thông tin chung chung từ AI có thể dẫn đến hiểu lầm hoặc kỳ vọng không thực tế.
Nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết của việc các bác sĩ tham gia vào quá trình hướng dẫn implementation /ˌɪmplɪmenˈteɪʃn/ (triển khai) công nghệ AI trong y tế. Chúng ta không nên xem AI là đối thủ cạnh tranh, mà là một công cụ tiềm năng cần được định hướng và thậm chí tùy chỉnh. Có những bằng chứng cho thấy việc tạo ra các mô hình AI tùy chỉnh, phù hợp với quy trình và kinh nghiệm của từng phòng khám hoặc bác sĩ là khả thi. Điều này có thể giúp thu hẹp khoảng cách giữa thông tin AI tổng quát và thực tế lâm sàng cụ thể, nâng cao chất lượng giáo dục bệnh nhân.
Kết luận: Vai trò Không thể Thay thế của Bác sĩ
Nghiên cứu về ChatGPT-4 và TAA cung cấp một assessment /əˈsesmənt/ (sự đánh giá) quan trọng về vai trò của AI trong giáo dục bệnh nhân. AI có thể là một nguồn thông tin ban đầu hữu ích cho các dữ kiện cơ bản. Tuy nhiên, nó không thể thay thế được sự tư vấn, giải thích và guidance /ˈɡaɪdns/ (sự hướng dẫn) được cá nhân hóa từ bác sĩ.
Trong bối cảnh AI ngày càng phát triển, vai trò của bác sĩ, đặc biệt là trong các chuyên ngành phức tạp như Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, càng trở nên quan trọng hơn. Chúng ta là người diễn giải thông tin, áp dụng kiến thức vào hoàn cảnh cụ thể của từng bệnh nhân, và đồng hành cùng họ trong việc đưa ra quyết định điều trị tối ưu. Việc chủ động tìm hiểu, đánh giá và tham gia định hình việc ứng dụng AI trong y khoa là trách nhiệm và cũng là cơ hội để chúng ta nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe.
Nguồn tham khảo chính: Ventresca, H. C., Davis, H. T., Gauthier, C. W., Kung, J., Park, J. S., Strasser, N. L., Gonzalez, T. A., & Jackson, J. B. (2025). ChatGPT-4 Effectively Responds to Common Patient Questions on Total Ankle Arthroplasty: A Surgeon-Based Assessment of AI in Patient Education. Foot & Ankle Orthopaedics, 10(1). https://doi.org/10.1177/24730114251322784
Bài viết được biên soạn bởi BS.CKI Trần Quốc Hoài - Chuyên khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu.
Bình luận