Khám phá cách áp dụng triết lý 'Doanh nhân Tối giản' vào y khoa. Một góc nhìn từ bác sĩ phẫu thuật lồng ngực mạch máu về hiệu quả, đổi mới và bền vững
Giới thiệu
Năm 1929, một bác sĩ trẻ người Đức tên là Werner Forssmann đã làm một việc không tưởng. Bất chấp sự ngăn cản kịch liệt từ cấp trên, ông đã tự mình luồn một ống thông niệu quản qua tĩnh mạch ở khuỷu tay và đưa nó thẳng vào buồng tim phải của chính mình, sau đó bình tĩnh đi bộ đến phòng X-quang để chụp phim làm bằng chứng. Hành động táo bạo này, thực hiện với nguồn lực tối thiểu và niềm tin tuyệt đối vào ý tưởng của mình, đã đặt nền móng cho kỹ thuật thông tim hiện đại, một công cụ chẩn đoán và điều trị không thể thiếu ngày nay. Câu chuyện của Forssmann là một minh chứng cho triết lý cốt lõi: làm nhiều hơn với ít hơn, tập trung vào việc giải quyết một vấn đề cụ thể bằng những gì sẵn có. Quyển sách "Doanh nhân Tối giản" của Sahil Lavingia, dù viết cho thế giới khởi nghiệp, lại mang đến những bài học sâu sắc có thể áp dụng trực tiếp vào môi trường y khoa, đặc biệt là trong lĩnh vực phẫu thuật, nơi hiệu quả, sự tập trung và bền vững là những yếu tố quyết định.
Có lối tắt nào không?
Trong kinh doanh, nhiều công ty khởi nghiệp bị cuốn vào vòng xoáy tìm kiếm vốn đầu tư mạo hiểm, đặt mục tiêu tăng trưởng nhanh chóng lên trên cả lợi nhuận và sự bền vững. Họ tin rằng quy mô lớn là con đường duy nhất dẫn đến thành công. Tương tự, trong y khoa, đôi khi các bệnh viện hoặc khoa phòng cũng chạy theo xu hướng đầu tư vào những thiết bị đắt đỏ nhất, những công nghệ hào nhoáng nhất, coi đó là thước đo của sự xuất sắc. Tuy nhiên, cuốn sách nhấn mạnh một triết lý khác: lợi nhuận là oxy. Một doanh nghiệp tối giản tập trung vào việc tạo ra lợi nhuận ngay từ đầu, đảm bảo sự độc lập và khả năng tồn tại lâu dài.
Đối với một phẫu thuật viên, "lợi nhuận" không chỉ là tài chính. Đó là kết quả điều trị thành công, là sự an toàn của người bệnh, là thời gian nằm viện được rút ngắn, là giảm thiểu biến chứng. Một ê-kíp phẫu thuật có thể không cần đến hệ thống robot phẫu thuật đắt tiền nhất để đạt được kết quả tốt nhất. Thay vào đó, họ có thể tập trung tối ưu hóa quy trình phẫu thuật nội soi lồng ngực (VATS) cho một ca cắt u phổi, hoàn thiện kỹ thuật bắc cầu động mạch ngoại biên với những dụng cụ cơ bản, hay giảm thời gian can thiệp nội mạch cho một ca phình động mạch chủ bụng. Sự xuất sắc bền vững đến từ việc tinh thông kỹ năng cốt lõi và giải quyết vấn đề hiệu quả, chứ không phải từ việc sở hữu công nghệ tân tiến nhất. Như Sahil Lavingia viết:
"Xây dựng một doanh nghiệp tối giản không phải là một đề xuất làm giàu nhanh chóng, mà là một đề xuất làm giàu từ từ."
Sự thành thạo trong phẫu thuật cũng được xây dựng từ từ qua hàng ngàn giờ tập trung và cống hiến, không có bất kỳ lối tắt nào.
Điều kiện bền vững
Một doanh nhân tối giản khôn ngoan xây dựng doanh nghiệp của mình bằng cách tận dụng các cộng đồng. Họ không hỏi làm thế nào để được giúp đỡ; thay vào đó, họ quan sát cộng đồng xem thiếu thứ gì và cung cấp thứ đó. Nguyên tắc này hoàn toàn đúng trong y khoa. Một bác sĩ phẫu thuật mạch máu không chỉ ngồi chờ bệnh nhân đến. Họ chủ động kết nối với "cộng đồng" của mình: các bác sĩ nội tiết để tầm soát sớm bệnh lý bàn chân đái tháo đường, các bác sĩ lão khoa để phát hiện sớm các trường hợp phình động mạch chủ bụng, các bác sĩ gia đình để nâng cao nhận thức về bệnh suy tĩnh mạch chi dưới. Bằng cách thấu cảm và hiểu rõ những "thiếu sót" trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, phẫu thuật viên có thể cung cấp giải pháp phù hợp, tạo ra một luồng bệnh nhân bền vững và mang lại giá trị thực sự cho cộng đồng.
Ưu tiên lợi nhuận trên tăng trưởng là chìa khóa cho sự bền vững. Trong phẫu thuật, điều này có nghĩa là tập trung vào việc hoàn thiện một vài kỹ thuật phẫu thuật cốt lõi (ví dụ: cắt thùy phổi qua nội soi, phẫu thuật bắc cầu đùi-khoeo) để đạt tỷ lệ thành công cao nhất, thay vì cố gắng dàn trải để thực hiện mọi loại phẫu thuật mới nổi mà chưa đủ kinh nghiệm. Sự bền vững của một khoa phẫu thuật được đo bằng uy tín và kết quả điều trị ổn định, chứ không phải bằng số lượng các kỹ thuật mới được quảng cáo rầm rộ nhưng chưa được kiểm chứng hiệu quả lâu dài.
Nếu không mua được, hãy tạo ra nó
Câu nói của Lavingia, "Bạn không học, rồi mới bắt đầu. Bạn bắt đầu, rồi mới học", chính là bản chất của quá trình đào tạo phẫu thuật. Một bác sĩ nội trú không thể đọc hết sách vở rồi mới bước vào phòng mổ. Quá trình học tập diễn ra song song với thực hành: phụ mổ, thực hiện các bước đơn giản dưới sự giám sát, rồi dần dần đảm nhận những thao tác phức tạp hơn. Việc học cách khâu một miệng nối mạch máu không chỉ đến từ sách vở, mà đến từ việc lặp đi lặp lại hành động đó trên mô hình và sau đó là trên bệnh nhân, dưới sự chỉ dẫn của người đi trước.
Thành công thường đến với những người tập trung vào một cộng đồng mà họ hiểu sâu sắc. Một phẫu thuật viên có thể tạo ra "giá trị" không chỉ bằng dao mổ. Họ có thể phát triển một quy trình chăm sóc trước và sau mổ tối ưu cho bệnh nhân cắt u trung thất, xây dựng một ứng dụng di động giúp bệnh nhân suy tĩnh mạch theo dõi việc mang vớ áp lực, hoặc thiết kế một buổi nói chuyện chuyên đề để giáo dục cộng đồng về các yếu tố nguy cơ của bệnh động mạch ngoại biên. Những "sản phẩm" này được tạo ra từ sự thấu hiểu sâu sắc nhu cầu của người bệnh, một thứ không thể mua được bằng tiền.
Sống và học hỏi
Cuốn sách cho rằng kinh doanh nên xoay quanh sở thích hơn là kỹ năng đơn thuần. Đam mê phải đi trước. Điều này giải thích tại sao một người lại chọn con đường phẫu thuật lồng ngực mạch máu đầy thử thách. Đó là vì niềm đam mê giải quyết các vấn đề phức tạp liên quan đến lồng ngực và hệ thống mạch máu, sự hứng thú với các kỹ thuật vi phẫu tinh vi, và sự thỏa mãn khi phục hồi dòng chảy của sự sống. Niềm đam mê này là động lực để vượt qua những đêm trực căng thẳng và những ca mổ kéo dài hàng giờ.
Mỗi ý tưởng lớn đều từng rất nhỏ bé. Một kỹ thuật can thiệp nội mạch mới có thể bắt đầu từ một cải tiến nhỏ trong cách sử dụng dây dẫn hoặc stent graft trong một ca lâm sàng. Đừng xấu hổ về những bước khởi đầu khiêm tốn. Điều quan trọng là xác định được một vấn đề mà bản thân đam mê giải quyết, sau đó vận dụng kỹ năng, chuyên môn để hiện thực hóa nó. Có thể ban đầu, một phẫu thuật viên trẻ chỉ tập trung làm tốt nhất việc bóc nội mạc động mạch cảnh, nhưng từ nền tảng vững chắc đó, họ có thể phát triển và làm chủ các kỹ thuật phức tạp hơn như phẫu thuật động mạch chủ.
Đừng vội vàng
Trong kinh doanh, việc có được sự phù hợp với thị trường sản phẩm (product-market fit) là một cột mốc quan trọng trước khi ra mắt rầm rộ. Điều này tương đương với giai đoạn thử nghiệm lâm sàng và đánh giá peer-review trong y khoa. Một phương pháp phẫu thuật mới hay một thiết bị y tế mới không được áp dụng đại trà ngay lập tức. Nó phải được thử nghiệm trên một nhóm bệnh nhân nhỏ, thu thập phản hồi (dữ liệu về tỷ lệ thành công, biến chứng, theo dõi dài hạn), và chứng minh được hiệu quả cũng như sự an toàn. Việc "ra mắt" vội vàng một kỹ thuật chưa được kiểm chứng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Chỉ khi một kỹ thuật đã được chứng minh là hiệu quả, an toàn và có thể tái lập (tương đương với "có lợi nhuận, an toàn và sẵn sàng cho thị trường"), nó mới nên được phổ biến rộng rãi.
Việc thu thập "phản hồi của khách hàng" là cực kỳ quan trọng. Trong y khoa, đó là việc theo dõi sát sao bệnh nhân sau mổ, lắng nghe những lo lắng của họ, và liên tục cải tiến quy trình dựa trên kết quả thực tế. Một bệnh nhân phàn nàn về cơn đau sau phẫu thuật cắt u phổi có thể là nguồn cảm hứng để phát triển một phác đồ giảm đau đa mô thức hiệu quả hơn. Mỗi phản hồi, dù nhỏ, đều là một cơ hội để khám phá và cải tiến.
Một doanh nghiệp được đánh giá qua trang bìa của nó
Để mở rộng tầm ảnh hưởng, cuốn sách gợi ý ba phương pháp: Giáo dục, Truyền cảm hứng, và Giải trí. Một phẫu thuật viên hay một khoa phòng có thể áp dụng điều này để xây dựng uy tín và niềm tin.
- Giáo dục: Chia sẻ kiến thức là cách tốt nhất để khẳng định chuyên môn. Một bác sĩ có thể viết blog giải thích về các phương pháp điều trị suy tĩnh mạch, tạo video mô phỏng một ca can thiệp nội mạch, hoặc tổ chức các buổi hội thảo cho bác sĩ tuyến dưới. Việc cho đi kiến thức miễn phí không làm giảm giá trị của người thầy thuốc, ngược lại, nó xây dựng hình ảnh một chuyên gia đáng tin cậy mà mọi người sẽ tìm đến khi cần.
- Truyền cảm hứng: Kể lại những câu chuyện thành công (đã được ẩn danh) về những bệnh nhân đã vượt qua bệnh tật hiểm nghèo nhờ phẫu thuật, hoặc chia sẻ về nỗ lực của cả một ê-kíp để cứu sống một ca bệnh phức tạp. Những câu chuyện này biến bệnh nhân và đồng nghiệp thành những "người hâm mộ", những người tin tưởng vào sứ mệnh của người thầy thuốc.
- Giải trí: Đây không phải là làm trò hề. Đó là việc làm cho những thông tin y khoa khô khan trở nên dễ tiếp cận hơn thông qua infographic, hình ảnh trực quan, hoặc các video hoạt hình ngắn giải thích về một bệnh lý. Điều này giúp tiếp cận rộng rãi hơn đến cộng đồng.
Xây dựng đội ngũ trong mơ của bạn
Tuyển dụng là một quá trình chậm rãi và cẩn trọng. Trong một ê-kíp phẫu thuật, mỗi thành viên đều quan trọng, từ phẫu thuật viên chính, bác sĩ phụ, điều dưỡng dụng cụ cho đến chuyên gia gây mê. Việc xây dựng một đội ngũ không chỉ dựa trên bằng cấp. Nó đòi hỏi phải đánh giá kỹ năng thực tế thông qua làm việc chung. Một phẫu thuật viên nội trú có khả năng giữ bình tĩnh và xử lý tình huống tốt khi đối mặt với một biến chứng chảy máu bất ngờ trong phòng mổ sẽ là một ứng viên sáng giá. Đây chính là "bài kiểm tra thực hành" để đánh giá năng lực thực sự.
Ứng viên tốt nhất là người có khát vọng một ngày nào đó sẽ đảm nhận vai trò của bạn và làm tốt hơn. Một người thầy thuốc giỏi luôn mong muốn đào tạo được những thế hệ kế cận xuất sắc hơn mình. Việc tuyển chọn những cá nhân có tiềm năng vượt trội và trao cho họ cơ hội phát triển sẽ đảm bảo sự lớn mạnh không ngừng của cả khoa phòng. Xây dựng một đội ngũ dựa trên sự tin tưởng, các giá trị cốt lõi và một tầm nhìn chung về chăm sóc bệnh nhân.
Trong bối cảnh Trí tuệ Nhân tạo (AI) ngày càng phát triển, đội ngũ trong mơ của tương lai sẽ bao gồm cả những "thành viên" AI. AI có thể phân tích hình ảnh cắt lớp vi tính để xác định ranh giới của u phổi chính xác hơn mắt thường, hỗ trợ lập kế hoạch phẫu thuật bắc cầu mạch máu bằng cách mô phỏng các dòng chảy, hay dự báo nguy cơ biến chứng dựa trên dữ liệu của hàng ngàn bệnh nhân. Vai trò của phẫu thuật viên sẽ không bị thay thế, mà được nâng cao. Họ sẽ trở thành người chỉ huy, người đưa ra quyết định cuối cùng dựa trên sự tổng hợp thông tin từ kinh nghiệm của bản thân và các phân tích siêu việt của AI. Đội ngũ tương lai là sự kết hợp hài hòa giữa trí tuệ con người và sức mạnh của máy móc.
Kết luận
Hành trình của một "doanh nhân tối giản" có nhiều điểm tương đồng với con đường của một phẫu thuật viên: bắt đầu từ những ý tưởng lớn và phục vụ một cộng đồng cụ thể. Các ý tưởng cải tiến trong y khoa thường nảy sinh từ những vấn đề gặp phải hàng ngày trong quá trình điều trị cho bệnh nhân. Lợi nhuận, hay kết quả điều trị tốt, là yếu tố sống còn để đảm bảo sự liên tục và uy tín. Việc biết khi nào nên "ra mắt" một kỹ thuật mới, sau khi đã có đủ bằng chứng và một nền tảng vững chắc, là vô cùng quan trọng.
Cuốn sách đề xuất một chu trình để thử nghiệm:
- Thu hẹp trọng tâm: xác định nhóm bệnh nhân lý tưởng (ví dụ: bệnh nhân bị hẹp động mạch cảnh không triệu chứng).
- Xác định rõ vấn đề: nguy cơ đột quỵ do mảng xơ vữa.
- Thiết lập thời hạn và tạo ra giải pháp: phát triển và hoàn thiện kỹ thuật đặt stent động mạch cảnh.
- Lặp lại chu kỳ này: liên tục cải tiến kỹ thuật, theo dõi kết quả, cho đến khi tìm ra một phương pháp hiệu quả, sau đó nhân rộng nó.
Triết lý tối giản không phải là làm ít đi, mà là tập trung nguồn lực vào những gì thực sự quan trọng để tạo ra giá trị lớn nhất. Đối với một phẫu thuật viên, giá trị đó chính là sức khỏe và sự sống của người bệnh.
Bình luận