2. Sách "Eat That Frog": Góc nhìn từ phòng mổ Lồng ngực - Mạch máu về nghệ thuật chống trì hoãn

"Eat That Frog": Góc nhìn từ phòng mổ Lồng ngực - Mạch máu về nghệ thuật chống trì hoãn Trong lĩnh vực phẫu thuật, đặc biệt là c...

"Eat That Frog": Góc nhìn từ phòng mổ Lồng ngực - Mạch máu về nghệ thuật chống trì hoãn

Trong lĩnh vực phẫu thuật, đặc biệt là chuyên ngành Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, sự trì hoãn không chỉ là kẻ cắp thời gian mà còn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sinh mạng người bệnh. Quyển sách "Eat That Frog" của Brian Tracy, dù không viết cho giới y khoa, lại mang đến những nguyên tắc vàng có thể áp dụng một cách đáng kinh ngạc vào guồng quay công việc đầy áp lực của một phẫu thuật viên.

1. Thiết lập mục tiêu rõ ràng và lập kế hoạch cho tương lai ngay từ hiện tại

Nguyên tắc đầu tiên, "setting the table" (dọn bàn), chính là bản chất của việc lập kế hoạch tiền phẫu. Một cuộc phẫu thuật lớn như cắt u phổi hay can thiệp phình động mạch chủ bụng không bao giờ bắt đầu bằng một nhát dao mổ ngẫu hứng. Nó bắt đầu từ nhiều ngày trước đó.

Mục tiêu không chỉ đơn thuần là "phẫu thuật cho bệnh nhân X". Mục tiêu phải thật cụ thể: "cắt thùy trên phổi phải, nạo hạch triệt để, đảm bảo diện cắt âm tính" hoặc "đặt stent graft nội mạch thành công, không có endoleak type I, bảo tồn động mạch chậu trong hai bên". Việc viết ra các mục tiêu này trong kế hoạch phẫu thuật giúp định hình toàn bộ quá trình, từ việc chuẩn bị dụng cụ, dự trù máu, đến việc tiên lượng các khó khăn có thể gặp phải. Khi mục tiêu không rõ ràng, sự do dự và trì hoãn sẽ xuất hiện ngay trong những thời khắc quan trọng nhất.

2. Giải quyết công việc quan trọng nhất trước tiên để giải phóng thời gian

Đây chính là linh hồn của phương pháp "Eat That Frog". "Con ếch" trong một ngày làm việc của phẫu thuật viên chính là ca mổ phức tạp nhất, tốn nhiều công sức và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất.

Theo nguyên tắc 80/20, 20% các ca phẫu thuật phức tạp sẽ quyết định 80% thành công và uy tín của một khoa phòng. Có một sự cám dỗ tự nhiên là giải quyết các ca nhỏ, dễ dàng trước để có cảm giác "hoàn thành" nhanh chóng. Tuy nhiên, việc để dành một ca phẫu thuật động mạch chủ bụng phức tạp vào cuối ngày, khi cả ekip đã mệt mỏi, là một quyết định thiếu khôn ngoan. "Ăn con ếch" vào đầu buổi sáng, khi tinh thần minh mẫn và thể lực sung mãn nhất, không chỉ tăng tỷ lệ thành công cho ca mổ mà còn tạo ra một nguồn năng lượng và sự tự tin to lớn để giải quyết các công việc còn lại trong ngày.

3. Thực hành trì hoãn sáng tạo và sử dụng phương pháp ABCDE

Một phẫu thuật viên không chỉ có công việc trong phòng mổ. Hàng tá công việc không tên khác luôn chờ đợi: hoàn thành hồ sơ bệnh án, trả lời email, tham gia các buổi hội chẩn, hướng dẫn sinh viên... "Trì hoãn sáng tạo" là nghệ thuật chủ động lựa chọn trì hoãn những việc ít quan trọng.

Phương pháp ABCDE là một công cụ tuyệt vời để phân loại:

• A - Must do (Phải làm): Ca phẫu thuật đã lên lịch, hội chẩn một ca cấp cứu. Đây là "những con ếch" phải được ăn. Nếu có nhiều việc loại A, chúng sẽ trở thành A1, A2, A3...
• B - Should do (Nên làm): Xem lại phim cắt lớp vi tính cho ca mổ ngày mai, gọi điện dặn dò bệnh nhân tái khám. Việc này quan trọng nhưng có thể lùi lại một chút nếu việc A phát sinh.
• C - Nice to do (Làm thì tốt): Đọc một bài báo khoa học mới, cập nhật một bài giảng cho sinh viên. Không có hậu quả tiêu cực nếu không làm ngay.
• D - Delegate (Ủy thác): Giao cho bác sĩ nội trú hoặc điều dưỡng chuẩn bị một số giấy tờ hành chính.
• E - Eliminate (Loại bỏ): Từ chối một cuộc họp không cần thiết, bỏ qua những email quảng cáo.

Việc áp dụng kỷ luật này giúp tập trung năng lượng vào những hoạt động tạo ra giá trị cao nhất.

4. Sử dụng Quy luật bộ ba để tập trung vào các lĩnh vực mang lại kết quả

Quy luật này có hai khía cạnh rất sâu sắc.

Về mặt chuyên môn, trong vô số kỹ năng, có ba năng lực cốt lõi quyết định phần lớn sự thành công của một phẫu thuật viên lồng ngực - mạch máu:

1. Kỹ năng phẫu tích và tái tạo: Khả năng bóc tách chính xác các cấu trúc giải phẫu và thực hiện các miệng nối mạch máu hoàn hảo.
2. Kỹ năng ra quyết định lâm sàng: Đánh giá đúng thời điểm can thiệp, lựa chọn giữa mổ mở và can thiệp nội mạch, xử lý các biến chứng bất ngờ.
3. Kỹ năng giao tiếp và tư vấn: Giải thích cho bệnh nhân và gia đình một cách rõ ràng, xây dựng niềm tin.

Về mặt cuộc sống, ba trụ cột Sự nghiệp - Sức khỏe - Gia đình là không thể tách rời. Một phẫu thuật viên có thể dành 14 tiếng mỗi ngày ở bệnh viện để xây dựng sự nghiệp, nhưng nếu bỏ bê sức khỏe, hiệu suất sẽ giảm sút. Nếu bỏ bê gia đình, điểm tựa tinh thần sẽ lung lay. Sự cân bằng, dù khó khăn, là điều kiện tiên quyết cho một sự nghiệp bền vững.

5. Chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi bắt đầu bất kỳ nhiệm vụ quan trọng nào

Sự trì hoãn thường bắt nguồn từ cảm giác thiếu tự tin hoặc không đủ năng lực. Để chống lại điều này, không có gì hiệu quả hơn sự chuẩn bị và học hỏi không ngừng.

Trước một kỹ thuật mới, ví dụ như lần đầu thực hiện can thiệp nội mạch cho một ca tắc mạch phức tạp, cảm giác lo lắng là không thể tránh khỏi. Thay vì trì hoãn, sự chuẩn bị kỹ lưỡng là chìa khóa:

• Dành thời gian nghiên cứu kỹ tài liệu.
• Xem lại video các ca tương tự do chuyên gia thực hiện.
• Thảo luận với đồng nghiệp nhiều kinh nghiệm hơn.
• Đảm bảo mọi vật tư, dụng cụ cần thiết đều sẵn sàng.

Việc biến mình thành chuyên gia trong lĩnh vực của mình thông qua học tập liên tục là cách tốt nhất để loại bỏ sự do dự.

6. Bạn sẽ làm việc hiệu quả hơn nếu học cách tự tạo động lực và giữ tập trung

Sức khỏe thể chất và tinh thần là nền tảng của hiệu suất. Một ca mổ kéo dài 6-8 tiếng đòi hỏi sự dẻo dai không kém gì một vận động viên. Bỏ bữa, thiếu ngủ, căng thẳng kéo dài là những kẻ thù thầm lặng.

Quan trọng hơn là cách diễn giải các sự kiện. Một biến chứng trong lúc mổ có thể được xem là một "thất bại" gây mất tinh thần, hoặc được xem là một "thử thách chuyên môn" cần được giải quyết một cách bình tĩnh và có hệ thống. Việc luôn tìm kiếm khía cạnh tích cực và bài học kinh nghiệm từ những tình huống khó khăn sẽ tạo ra một nội lực mạnh mẽ. Hơn nữa, trong kỷ nguyên số, việc ngắt kết nối với các thiết bị di động để có được sự tập trung tuyệt đối trong những giai đoạn phẫu thuật quan trọng là một kỹ năng bắt buộc.

7. Phân rã một công việc lớn thành những phần nhỏ là một cách tuyệt vời để hoàn thành nó

Đây là nguyên tắc mà mọi phẫu thuật viên đều được đào tạo, dù có thể không gọi tên nó là "chunking" (phân rã). Một ca phẫu thuật lớn không phải là một hành động đơn lẻ, mà là một chuỗi các bước nhỏ được thực hiện tuần tự và logic.

Hãy lấy ví dụ về một ca cắt u trung thất. Thay vì nghĩ về nó như một nhiệm vụ khổng lồ và đáng sợ, phẫu thuật viên sẽ chia nhỏ nó ra:

1. Bước 1: Mở ngực, tiếp cận khoang màng phổi.
2. Bước 2: Phẫu tích, xác định ranh giới khối u và các cấu trúc lân cận (thần kinh hoành, tĩnh mạch chủ trên...).
3. Bước 3: Lần lượt khống chế và cắt các mạch máu nuôi u.
4. Bước 4: Bóc tách và lấy trọn khối u.
5. Bước 5: Cầm máu, kiểm tra, đặt dẫn lưu và đóng ngực.

Việc hoàn thành từng bước nhỏ tạo ra cảm giác tiến bộ, giúp duy trì động lực và cho phép kiểm tra lại chất lượng công việc ở mỗi giai đoạn.

8. Ý thức về sự khẩn cấp sẽ giúp bạn tập trung hơn và nâng cao kết quả

Trong y khoa, sự khẩn cấp thường gắn liền với các tình huống cấp cứu. Tuy nhiên, quyển sách đề cập đến một loại khẩn cấp khác: ý thức khẩn cấp tự tạo để đạt được trạng thái "dòng chảy" (flow state).

Đây là trạng thái tập trung cao độ khi một phẫu thuật viên hoàn toàn đắm mình vào công việc, mọi thao tác trở nên chính xác, nhịp nhàng và hiệu quả. Để đạt được trạng thái này, cần phải phát triển thói quen bắt tay vào việc ngay lập tức với một cường độ cao, thay vì khởi đầu một cách chậm chạp. Việc loại bỏ hoàn toàn các yếu tố gây xao nhãng và tập trung 100% tâm trí vào nhiệm vụ trước mắt sẽ giúp rút ngắn thời gian phẫu thuật và nâng cao chất lượng công việc.

9. Kết luận: Tích hợp các nguyên tắc để trở nên vượt trội

"Eat That Frog" không phải là một tập hợp các mẹo vặt, mà là một hệ thống tư duy có thể thay đổi cách tiếp cận công việc và cuộc sống. Đối với một phẫu thuật viên, việc làm chủ các nguyên tắc này không chỉ giúp quản lý thời gian tốt hơn, giảm bớt căng thẳng, mà còn trực tiếp nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

Từ việc lập kế hoạch tỉ mỉ cho mỗi ca mổ, kỷ luật "ăn con ếch" khó nhất vào mỗi buổi sáng, đến việc không ngừng học hỏi và chia nhỏ mọi quy trình phức tạp, tất cả đều hướng đến một mục tiêu cuối cùng: đạt được kết quả tốt nhất có thể trong một môi trường đầy áp lực và luôn đòi hỏi sự hoàn hảo.