18. Sách "Cách Nuôi Dạy Những Cô Gái Tự Tin" (How to Raise Confident Girls)

Khám phá cách nuôi dạy sự tự tin và kiên cường từ sách 'How to Raise Confident Girls' qua góc nhìn của bác sĩ phẫu thuật Lồng ngực - Mạch máu.

Giới thiệu

Trong lịch sử y khoa, trước khi
William Morton trình diễn thành công ca phẫu thuật sử dụng ether gây mê vào năm 1846, phòng mổ là một nơi của sự chịu đựng và tốc độ. Bệnh nhân tỉnh táo, và phẫu thuật viên phải thực hiện các thao tác với sự chính xác gần như tuyệt đối trong thời gian ngắn nhất để giảm thiểu đau đớn. Sự can đảm của những bệnh nhân đó và sự kiên định của những phẫu thuật viên thời kỳ tiền gây mê không đến từ sự bảo bọc hay những lời động viên sáo rỗng. Nó được trui rèn từ chính thực tế khắc nghiệt, nơi mỗi giây đều mang tính sống còn. Điều này cộng hưởng một cách sâu sắc với triết lý cốt lõi trong "How to Raise Confident Girls" – một tuyển tập những hiểu biết sâu sắc từ các chuyên gia hàng đầu. Cuốn sách khám phá một sự thật có phần ngược đời: sự tự tin và bản lĩnh không được tạo ra từ việc che chắn khỏi thất bại, mà được xây dựng từ việc đối mặt và vượt qua chúng.

Đối với ngành phẫu thuật Lồng ngực - Mạch máu, nơi các quyết định được đưa ra trong tích tắc có thể định đoạt sự sống còn của bệnh nhân, việc đào tạo nên một thế hệ bác sĩ kế cận tự tin và kiên cường là tối quan trọng. Trong bối cảnh Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang ngày càng tham gia sâu vào y khoa, từ việc phân tích hình ảnh CT scan để phát hiện u phổi giai đoạn sớm đến hỗ trợ robot trong các ca phẫu thuật phức tạp, vai trò của người bác sĩ càng phải tập trung vào những phẩm chất mà máy móc không thể thay thế: khả năng phán đoán dưới áp lực, sự sáng tạo khi đối mặt với tình huống bất ngờ và lòng trắc ẩn. Những nguyên tắc trong cuốn sách này, tuy dành cho việc nuôi dạy trẻ, lại chính là kim chỉ nam cho việc rèn luyện những phẩm chất đó.

Để cô ấy khám phá bản thân

Khái niệm free play (vui chơi tự do) được đề cập như nền tảng của sự tự tin. Đó là những khoảnh khắc không định trước, không có cấu trúc, nơi một đứa trẻ tự mình khám phá, thử nghiệm và thất bại. Trong đào tạo y khoa, điều này tương đương với những giờ thực hành trong phòng lab kỹ năng phẫu thuật (skillslab). Một bác sĩ nội trú trẻ dành hàng giờ để tập khâu nối trên mô hình hoặc trên các mạch máu nhân tạo. Sẽ có những mũi khâu xấu, những lần làm rách mạch máu mô hình. Nhưng chính trong quá trình thử và sai không bị phán xét đó, họ phát triển được intrinsic motivation (động lực nội tại) – khao khát làm chủ kỹ năng vì chính bản thân kỹ năng đó, chứ không phải vì lời khen của người hướng dẫn.

Khi một phẫu thuật viên hướng dẫn lùi lại một bước, chỉ đưa ra gợi ý thay vì cầm tay chỉ việc trong một ca mổ đơn giản, họ đang tạo ra một không gian "vui chơi tự do" có kiểm soát. Bác sĩ trẻ được trao quyền tự đưa ra quyết định, tự xử lý những vấn đề nhỏ phát sinh. Cảm giác hoàn thành một miệng nối mạch máu, dù là nhỏ nhất, một cách độc lập sẽ xây dựng sự tự tin vững chắc hơn nhiều so vơi việc chỉ làm theo mệnh lệnh. Việc can thiệp quá sớm, tối ưu hóa mọi bước đi của họ, vô tình gửi đi thông điệp rằng ý tưởng và khả năng của họ chưa đủ tốt.

Bộ công cụ cho sự kiên cường vững chắc

Sự kiên cường không phải là một đặc điểm bẩm sinh mà là một bộ kỹ năng có thể học hỏi và rèn luyện. Cuốn sách đã hệ thống hóa thành năm hành vi cốt lõi, và mỗi hành vi đều có thể soi chiếu trực tiếp vào con đường của một phẫu thuật viên:

• Strategy-shifting (thay đổi chiến lược): một ca phẫu thuật bắc cầu động mạch ngoại biên được lên kế hoạch tỉ mỉ có thể đột ngột thay đổi khi phát hiện mảng xơ vữa lan rộng hơn dự kiến trên phim chụp động mạch xóa nền (angiogram). Người phẫu thuật viên không thể bỏ cuộc. Họ phải ngay lập tức chuyển hướng, có thể là chọn một vị trí khác để nối hoặc sử dụng một loại mảnh ghép khác. Khả năng thích ứng này là dấu hiệu của một chuyên gia dày dạn kinh nghiệm.
• Challenge-seeking (tìm kiếm thử thách): thay vì chỉ thực hiện những ca phẫu thuật cắt thùy phổi kinh điển, một phẫu thuật viên chủ động học hỏi và áp dụng kỹ thuật mổ nội soi một cổng (uniportal VATS) – một kỹ thuật khó hơn nhưng ít xâm lấn hơn cho bệnh nhân. Việc bước ra khỏi vùng an toàn để chinh phục thử thách mới là cách duy nhất để phát triển.
• Persistence (sự bền bỉ): một ca phẫu thuật phình động mạch chủ bụng (abdominal aorta aneurysm) có thể kéo dài 6-8 tiếng đồng hồ, đòi hỏi sự tập trung cao độ không ngừng nghỉ. Sự bền bỉ không chỉ là việc đứng vững trong phòng mổ, mà còn là những đêm thức trắng đọc tài liệu, chuẩn bị cho một ca bệnh phức tạp.
• Responding to setbacks (phản ứng với thất bại): biến chứng là điều không thể tránh khỏi trong phẫu thuật. Một miệng nối mạch máu bị tắc, một bệnh nhân bị suy hô hấp sau mổ. Thay vì xem đó là thảm họa, các buổi hội chẩn, bình bệnh án dạy cho bác sĩ cách phân tích sai sót một cách hệ thống, xem mỗi thất bại là một bài học đắt giá để không lặp lại trong tương lai.
• Healthy help-seeking (tìm kiếm sự giúp đỡ một cách lành mạnh): trong một ca phẫu thuật khó, khi không chắc chắn về bước đi tiếp theo, việc mời một đồng nghiệp có kinh nghiệm hơn vào hội chẩn không phải là dấu hiệu của sự yếu kém. Đó là sự khôn ngoan và đặt an toàn của bệnh nhân lên trên hết.

Tôn trọng cảm xúc của cô ấy đúng cách

Phòng mổ và các khoa phòng điều trị là nơi cảm xúc bị đẩy đến cực hạn: sự căng thẳng trước một ca mổ lớn, nỗi buồn khi mất một bệnh nhân, sự thất vọng khi một ca điều trị không tiến triển như mong đợi. Cách tiếp cận của nhiều người trong ngành y là kìm nén, gạt bỏ cảm xúc để tỏ ra "chuyên nghiệp". Tuy nhiên, cuốn sách gợi ý một hướng đi khác thông qua emotional coaching (huấn luyện cảm xúc).

Khi một bác sĩ trẻ suy sụp sau một ca tử vong, người thầy không nên nói "Đừng buồn, chuyện này thường xảy ra". Thay vào đó, một câu nói thừa nhận cảm xúc như "Tôi hiểu ca này đã tác động đến cậu rất nhiều, cảm thấy đau lòng là điều hoàn toàn tự nhiên" sẽ có giá trị hơn rất nhiều. Việc xác thực cảm xúc không có nghĩa là đồng tình với sự suy sụp, mà là tạo ra một không gian an toàn để họ xử lý nó, phân biệt giữa cảm xúc và hành động. Một phẫu thuật viên có thể cảm thấy lo lắng trước ca mổ, nhưng họ không để sự lo lắng đó cản trở hành động dứt khoát của mình. Học cách điều hướng những cảm xúc mạnh mẽ này là chìa khóa để xây dựng sự kiên cường về mặt tinh thần và tránh khỏi hội chứng kiệt sức (burnout).

Bằng cách lùi lại không sửa chữa những khó khăn của cô ấy, bạn trao cho con gái mình món quà lớn nhất – niềm tin vào sức mạnh của cô ấy để vươn lên.

Kết luận

Việc xây dựng nên những phẫu thuật viên tự tin, bản lĩnh không phải là tạo ra những con người không biết sợ hãi hay không bao giờ mắc sai lầm. Đó là quá trình nuôi dưỡng những cá nhân tin tưởng vào sự phán đoán của mình, biết cách học hỏi từ thất bại, và có khả năng quản lý toàn bộ cảm xúc của con người mà không bị chúng đánh gục. Sự tự tin đích thực đến từ bên trong, được hun đúc qua những thử thách, những lần được trao quyền tự quyết và những thất bại được xem như cơ hội để trưởng thành. Cuốn sách này cung cấp một khuôn khổ quý giá không chỉ cho các bậc cha mẹ, mà còn cho bất kỳ ai trong vai trò người thầy, người hướng dẫn thế hệ kế cận trong một lĩnh vực đòi hỏi sự vững vàng cao độ như y khoa.

Thử nghiệm

Áp dụng những nguyên tắc này vào môi trường đào tạo y khoa có thể bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ, nhất quán:

• Thiết lập các cuộc trò chuyện "cảm xúc trước tiên": trước khi thảo luận về chuyên môn hay giải pháp cho một ca bệnh khó, hãy dành vài phút để hỏi han và lắng nghe những trải nghiệm cảm xúc của các bác sĩ trẻ.
• Tạo "nhật ký thử thách": khuyến khích các bác sĩ nội trú ghi lại không chỉ các ca mổ họ đã thực hiện, mà còn những tình huống khó khăn họ đã xử lý thành công, những chiến lược đã hiệu quả và những gì họ học được về bản thân qua quá trình đó.
• Thực hành "lùi lại một cách chiến lược": trong những khu vực mà phẫu thuật viên chính thường quản lý mọi thứ, hãy chủ động trao quyền cho các bác sĩ trẻ xử lý. Thay vì nhắc nhở họ về mọi bước nhỏ, hãy để họ tự lên kế hoạch và học hỏi từ những sai sót nhỏ có thể sửa chữa được.
• Bảo vệ thời gian không có cấu trúc: khuyến khích và tạo điều kiện cho các bác sĩ có thời gian nghỉ ngơi thực sự, không dính dáng đến công việc, để họ tái tạo năng lượng và khám phá những sở thích khác. Sự sáng tạo trong phòng mổ đôi khi đến từ những ý tưởng nảy sinh ngoài bệnh viện.