Khám phá những bài học từ sách 'Raise Your Game' qua góc nhìn của một bác sĩ phẫu thuật. Áp dụng các nguyên tắc về kỷ luật, đam mê và đội nhóm vào phò
Giới thiệu
Năm 1893, tại bệnh viện Provident ở Chicago, bác sĩ Daniel Hale Williams đã đối mặt với một ca bệnh tưởng chừng vô vọng: một người đàn ông bị đâm vào ngực, vết thương xuyên thẳng vào tim. Vào thời điểm đó, bất kỳ sự can thiệp nào vào trái tim con người đều được coi là hành động tự sát về mặt y khoa. Tuy nhiên, bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lòng dũng cảm phi thường, bác sĩ Williams đã thực hiện thành công ca phẫu thuật tim hở đầu tiên, cứu sống bệnh nhân. Câu chuyện này không chỉ là một cột mốc trong lịch sử y khoa mà còn là minh chứng cho một sự thật không thể chối cãi: sự xuất sắc trong phẫu thuật không chỉ đến từ đôi tay khéo léo, mà còn từ một tư duy được rèn giũa không ngừng. Quyển sách “Nâng Tầm Cuộc Chơi” (Raise Your Game) của Alan Stein Jr. và Jon Sternfeld, dù tập trung vào thế giới thể thao đỉnh cao, lại cung cấp một bộ khung đáng kinh ngạc để phân tích những phẩm chất vô hình tạo nên một phẫu thuật viên giỏi.
Sự tự nhận thức: điểm khởi đầu của mọi quyết định phẫu thuật
Tự nhận thức là khả năng hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu của bản thân. Trong phẫu thuật lồng ngực và mạch máu, điều này mang ý nghĩa sống còn. Một phẫu thuật viên phải biết khi nào nên tự tin tiến hành một ca mổ phức tạp và khi nào cần phải hội chẩn hoặc nhờ đến sự hỗ trợ của một đồng nghiệp nhiều kinh nghiệm hơn. Chẳng hạn, khi đối mặt với một khối u trung thất xâm lấn vào các cấu trúc mạch máu lớn, việc nhận ra giới hạn kỹ thuật của mình và mời một chuyên gia phẫu thuật mạch máu cùng tham gia không phải là dấu hiệu của sự yếu kém, mà là biểu hiện cao nhất của sự chuyên nghiệp và đặt an toàn của bệnh nhân lên hàng đầu. Sự tự nhận thức còn thể hiện ở việc quản lý cảm xúc và trạng thái thể chất, biết khi nào cần nghỉ ngơi để đảm bảo sự tập trung cao độ cho ca mổ kéo dài hàng giờ đồng hồ.
Sức mạnh của đam mê: nhiên liệu cho những đêm không ngủ
Không ai chọn con đường phẫu thuật vì nó dễ dàng. Đam mê chính là động lực sâu thẳm giúp các bác sĩ vượt qua những năm tháng đào tạo khắc nghiệt, những ca trực triền miên và áp lực tâm lý nặng nề. Đó là cảm giác thôi thúc khi lên kế hoạch cho một ca phẫu thuật bắc cầu động mạch ngoại biên phức tạp, là sự tập trung cao độ khi thực hiện một miệng nối mạch máu nhỏ như sợi tóc, và là niềm vui thầm lặng khi nhìn thấy bệnh nhân hồi phục sau ca cắt u phổi thành công. Đam mê biến công việc thành một sứ mệnh, giúp người phẫu thuật viên nhìn nhận những khó khăn không phải là gánh nặng mà là thử thách cần chinh phục.
Nếu bạn truyền đam mê vào mọi việc mình làm, các nhiệm vụ sẽ trở nên dễ hoàn thành hơn.
Thành công là thói quen, không phải sự tình cờ
Thành công trong phòng mổ hiếm khi là kết quả của một khoảnh khắc thiên tài lóe lên; nó được xây dựng từ hàng ngàn “giờ không ai thấy” (unseen hours). Đó là những đêm muộn đọc tài liệu để cập nhật kỹ thuật can thiệp nội mạch mới nhất, những cuối tuần dành thời gian trong phòng thí nghiệm để thực hành các kỹ thuật khâu nối, hay những giờ phân tích kỹ lưỡng phim cắt lớp vi tính và chụp động mạch xóa nền để lên kế hoạch chi tiết cho một ca phẫu thuật phình động mạch chủ bụng. Kỷ luật tự giác là chìa khóa để biến những hành động này thành thói quen. Chính những thói quen này tạo ra sự chuẩn bị kỹ lưỡng, giúp phẫu thuật viên bình tĩnh xử lý những tình huống bất ngờ nhất, như một mạch máu lớn bất ngờ bị tổn thương trong lúc bóc tách khối u.
Tăng trưởng là một quá trình liên tục
Ngành y luôn vận động, và một phẫu thuật viên ngừng học hỏi là một phẫu thuật viên đang đi lùi. Cuốn sách nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dễ tiếp thu huấn luyện (coachability), tức là luôn sẵn sàng đón nhận phản hồi để cải thiện. Trong môi trường y khoa, điều này thể hiện qua các buổi bình bệnh án, các phiên họp chuyên môn, và quan trọng nhất là sự khiêm tốn lắng nghe góp ý từ các bậc thầy đi trước. Một ca mổ thất bại không phải là dấu chấm hết, mà là một bài học đắt giá. Việc phân tích lại từng bước, tìm ra sai sót và rút kinh nghiệm là một phần không thể thiếu của quá trình trưởng thành. Như cuốn sách đề cập: “Hãy cố gắng nhìn nhận thất bại như một bài kiểm tra thử trước kỳ thi thật.”
Xây dựng tầm nhìn, vượt qua thất bại
Tầm nhìn trong phẫu thuật là khả năng hình dung toàn bộ cuộc mổ trước khi rạch nhát dao đầu tiên. Nó bao gồm việc tiên lượng các khó khăn, chuẩn bị các phương án dự phòng và xác định rõ mục tiêu cuối cùng. Thiếu tầm nhìn có thể dẫn đến những quyết định sai lầm trong tích tắc. Tuy nhiên, ngay cả với sự chuẩn bị tốt nhất, thất bại và biến chứng vẫn có thể xảy ra. Điều quan trọng là cách người phẫu thuật viên đối mặt với chúng. So sánh bản thân với người khác là một cái bẫy làm xói mòn sự tự tin. Thay vào đó, cần tập trung vào con đường của riêng mình, học hỏi từ mỗi ca bệnh và không để những thất bại trong quá khứ làm tê liệt các quyết định trong tương lai.
Văn hóa đội nhóm định hình bản sắc
Phòng mổ là một ví dụ điển hình về một đội nhóm hiệu suất cao. Sự thành công của một ca phẫu thuật không chỉ phụ thuộc vào phẫu thuật viên chính mà còn là sự phối hợp nhịp nhàng của cả ê-kíp: từ bác sĩ gây mê, điều dưỡng dụng cụ, đến các bác sĩ phụ mổ. Người phẫu thuật viên chính, với vai trò lãnh đạo, có trách nhiệm xây dựng một văn hóa tin tưởng và giao tiếp cởi mở. Một môi trường mà mọi thành viên đều cảm thấy an toàn để lên tiếng khi phát hiện điều bất thường sẽ giúp ngăn chặn rất nhiều sai sót y khoa. Lãnh đạo ở đây không phải là ra lệnh, mà là phục vụ, đảm bảo mỗi thành viên trong đội có đủ nguồn lực và sự hỗ trợ để làm tốt nhất công việc của mình.
Nhân cách tạo dựng lòng trung thành
Nhân cách là cách một phẫu thuật viên hành xử khi không có ai giám sát. Đó là sự trung thực khi đối mặt với biến chứng, là sự tôn trọng dành cho tất cả mọi người trong ê-kíp, bất kể vị trí của họ, và là sự cam kết tuyệt đối với lợi ích của bệnh nhân. Một phẫu thuật viên có nhân cách tốt sẽ nhận được sự tin tưởng và trung thành không chỉ từ bệnh nhân mà còn từ chính các đồng nghiệp. Khi ê-kíp tin tưởng vào người lãnh đạo của mình, họ sẽ cống hiến hết mình, tạo ra một sức mạnh tập thể vượt trội.
Trao quyền tạo nên sự tự tin
Một phẫu thuật viên giỏi không chỉ thực hiện tốt các ca mổ mà còn có khả năng đào tạo và phát triển thế hệ kế cận. Trao quyền cho các bác sĩ nội trú hay các phẫu thuật viên trẻ hơn thực hiện một phần của ca mổ dưới sự giám sát chặt chẽ là cách tốt nhất để họ học hỏi và xây dựng sự tự tin. Ban đầu có thể là những bước đơn giản như đóng da, sau đó là những kỹ thuật phức tạp hơn như bộc lộ mạch máu hay thực hiện miệng nối mạch máu. Việc trao quyền này, khi được thực hiện một cách có trách nhiệm, không chỉ giúp nâng cao năng lực của cả đội ngũ mà còn gieo mầm cho sự phát triển bền vững của chuyên ngành.
Vị tha = thành công: trở thành một người chơi đồng đội
Bản chất của nghề y là vị tha – đặt lợi ích của người khác (bệnh nhân) lên trên lợi ích của bản thân. Trong phòng mổ, sự vị tha còn có nghĩa là gạt bỏ cái tôi cá nhân để phục vụ mục tiêu chung. Đôi khi, một phẫu thuật viên có thể phải chấp nhận rằng phương pháp của một đồng nghiệp khác tốt hơn cho bệnh nhân, hoặc hy sinh “cơ hội” thực hiện một kỹ thuật mới mẻ để đổi lấy một lựa chọn an toàn, đã được kiểm chứng. Giao tiếp hiệu quả là nền tảng của tinh thần đồng đội. Lắng nghe những lo ngại của đội ngũ gây mê hay góp ý của điều dưỡng dụng cụ có thể cung cấp những thông tin quan trọng giúp ca mổ diễn ra suôn sẻ hơn.
Kết luận và góc nhìn về tương lai với AI
“Nâng Tầm Cuộc Chơi” nhắc nhở rằng con đường trở thành một phẫu thuật viên xuất sắc là một cuộc marathon không có vạch đích, đòi hỏi sự cam kết và nỗ lực không ngừng. Những nguyên tắc về kỷ luật, đam mê, tinh thần đồng đội và nhân cách là những giá trị cốt lõi, không bao giờ thay đổi.
Trong bối cảnh Trí tuệ Nhân tạo (AI) ngày càng phát triển, vai trò của phẫu thuật viên sẽ có nhiều thay đổi. AI có thể giúp phân tích hình ảnh y khoa chính xác hơn, robot phẫu thuật có thể thực hiện những thao tác với độ ổn định siêu việt. Tuy nhiên, AI không thể thay thế được những phẩm chất con người mà cuốn sách này đề cao. AI không thể có đam mê, không thể thể hiện sự đồng cảm, không thể xây dựng lòng tin, và quan trọng nhất, không thể đưa ra những quyết định mang tính phán đoán trong những tình huống phức tạp, chưa từng có tiền lệ. Phẫu thuật viên của tương lai sẽ là những người biết cách kết hợp sức mạnh công nghệ của AI với trí tuệ, nhân cách và khả năng lãnh đạo của con người để mang lại kết quả điều trị tốt nhất. Con đường rèn luyện vẫn sẽ đầy chông gai, nhưng những giá trị cốt lõi sẽ luôn là kim chỉ nam vững chắc.
Bình luận