Tuyến cận giáp: giải phẫu (Parathyroid)

Tuyến cận giáp gồm hai cặp tuyến nội tiết nhỏ (4 tuyến), thường nằm ở cạnh sau của tuyến giáp (posterior border of the thyroid gland), bên trong màng

Giới thiệu

Tuyến cận giáp gồm hai cặp tuyến nội tiết nhỏ (4 tuyến), thường nằm ở cạnh sau của tuyến giáp (posterior border of the thyroid gland), bên trong vỏ bao giả.

Tuyến cận giáp trên còn được gọi là Cận giáp IV vì chúng phát triển từ lớp nội phôi của túi họng thứ tư (endoderm of the fourth pharyngeal pouch).

Tương tự, tuyến cận giáp dưới cũng được gọi là Cận giáp III vì chúng phát triển từ túi họng thứ ba.

Tuyến cận giáp tiết Parathyroid hormone (PTH), kiểm soát sự trao đổi canxi và photpho cùng với thyrocalcitonin.

Mỗi tuyến cận giáp có hình bầu dục (oval) hoặc hạt đậu (lentiform), kích thước khoảng 6 x 4 x 2 mm (kích thước của một hạt đậu nát). Mỗi tuyến nặng khoảng 50 mg.

Vị trí

Thường nằm gần vòng nối kết giữa động mạch giáp trên và dưới

Tuyến cận giáp trên thường có vị trí cố định và nằm ở giữa cạnh sau của tuyến giáp.

Thường đặt ở phía sau của dây thần kinh quặc ngược thanh quản.

Tuyến cận giáp dưới có thể nằm nhiều vị trí, như:

1. Bên trong bao giáp: nằm kẹp giữa lớp mô bao bọc bên ngoài của tuyến giáp, bên dưới động mạch giáp dưới và gần cực dưới của thùy giáp.
2. Phía sau và bên ngoài bao giáp: nằm sau tuyến giáp, tách biệt khỏi lớp bao, ngay phía trên động mạch giáp dưới
3. Bên trong thùy tuyến giáp: nằm kẹp sâu bên trong thùy tuyến giáp, gần rìa sau của thùy

Thông thường, tuyến cận giáp dưới nằm về phía trước của dây thần kinh quặc ngược thanh quản. Điều này quan trọng khi phẫu thuật để tránh tổn thương dây thần kinh.

Động mạch nuôi

Tuyến cận giáp được cấp máu từ động mạch giáp dưới và vòng nối giữa động mạch giáp trên và dưới. 

• Động mạch giáp dưới: Đây là nguồn cung cấp máu chính cho tuyến cận giáp, đi dọc theo mặt sau của tuyến giáp và phân các nhánh nhỏ cho tuyến cận giáp.
• Vòng nối giữa động mạch giáp trên và dưới: vòng nối này là sự kết nối giữa hai động mạch, hình thành một mạng lưới mạch máu giúp tăng thêm lượng máu cung cấp cho tuyến cận giáp.

Các tĩnh mạch và bạch huyết của tuyến cận giáp dẫn về chung hệ thống với tuyến giáp và tuyến ức.

Thần kinh chi phối

Lưu lượng máu đến tuyến cận giáp được kiểm soát bởi các thần kinh vận mạch có nguồn gốc từ hạch giao cảm cổ trên và giữa (middle and superior cervical ganglia)

• Thần kinh vận mạch: Là những dây thần kinh kiểm soát sự co giãn của các mạch máu, ảnh hưởng đến lượng máu đến các cơ quan và mô.

Hoạt động của tuyến cận giáp được kiểm soát bởi mức độ canxi trong máu. Khi canxi thấp, nó kích thích hoạt động của tuyến cận giáp. Ngược lại, khi mức độ canxi cao, nó làm giảm hoạt động của tuyến. Đây là cơ chế tự động điều chỉnh để đảm bảo sự ổn định của mức canxi trong máu

Giải Phẫu Lâm Sàng

Bất thường trong hoạt động của tuyến cận giáp, tăng tiết hormone hoặc giảm tiết hormone, đều có thể ảnh hưởng đến nồng độ calci trong máu và gây ra các vấn đề nghiêm trọng về xương, hệ thần kinh cơ và bài tiết.

Ung thư tuyến cận giáp

Tăng sản tuyến cận giáp (Hyperparathyroidism):

1. Do các khối u trên tuyến cận giáp tiết ra quá nhiều PTH (hooc môn cận giáp).
2. Hormone này làm tăng quá trình chuyển hóa calci từ xương, khiến xương yếu và dễ gãy.
3. Nồng độ calci trong máu tăng cao (hypercalcaemia)
4. Lượng calci bài tiết qua nước tiểu tăng lên, có thể hình thành sỏi thận.

Giảm chức tuyến cận giáp (Hypoparathyroidism)

• Có thể xảy ra do bản thân tuyến hoạt động kém hoặc do vô tình cắt bỏ tuyến khi phẫu thuật tuyến giáp
• Dẫn đến tình trạng thiếu calci trong máu (hypocalcaemia).
• Làm tăng kích thích hệ thần kinh cơ, gây co cứng cơ và co giật (tetany).

Nguồn: https://human-anatomylessons.blogspot.com/2020/07/parathyroid.html

Có sử dụng sự trợ giúp của AI Bard