Bướu giáp nhân là tình trạng tuyến giáp phì đại và xuất hiện các nốt. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn

Bướu Giáp Nhân: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Điều Trị

Tuyến giáp, một tuyến nhỏ hình con bướm nằm ở phía trước cổ, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone điều chỉnh nhiều chức năng của cơ thể. Khi tuyến giáp phì đại, chúng ta gọi đó là bướu giáp. Trong số các bệnh lý tuyến giáp, bướu giáp nhân là một tình trạng phổ biến, đặc trưng bởi sự xuất hiện của một hoặc nhiều nốt trong tuyến giáp phì đại. Vậy bướu giáp nhân là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Bướu giáp nhân là gì?

Bướu giáp đơn thuần là tình trạng tuyến giáp to ra một cách bất thường. Bướu giáp nhân xảy ra khi bướu giáp có thêm các nhân giáp, là những khối tăng trưởng có hình tròn hoặc bầu dục phát triển trong tuyến giáp¹. Các nhân giáp này rất thường gặp. Theo thống kê, có đến 50% dân số có nhân giáp, đặc biệt phổ biến hơn ở phụ nữ và người lớn tuổi². Hầu hết các nhân giáp là lành tính và không gây hại, nhưng một số ít có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư.

Tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp, hormone này có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quá trình trao đổi chất của cơ thể. Đa số các nhân giáp không ảnh hưởng đến lượng hormone tuyến giáp. Tuy nhiên, một số nhân giáp có thể sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp, dẫn đến cường giáp và gây ra các triệu chứng khó chịu.

¹ American Thyroid Association. Nodules of the Thyroid.

² Gharib H, Papini E, Garber JR, et al. 2016 American Association of Clinical Endocrinologists and American Thyroid Association Guidelines for Management of Thyroid Nodules—2016 Update. Thyroid. 2016;26(1):1-133.

Nguyên nhân gây bướu giáp nhân?

Nguyên nhân chính xác gây bướu giáp nhân vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng có một số yếu tố được cho là có liên quan³:

• Thiếu iốt: Iốt là thành phần thiết yếu để sản xuất hormone tuyến giáp. Thiếu iốt có thể khiến tuyến giáp phải làm việc nhiều hơn để bù đắp, dẫn đến phì đại tuyến giáp và hình thành nhân giáp.
• Viêm tuyến giáp Hashimoto: Đây là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công tuyến giáp, gây viêm và tổn thương tuyến giáp mãn tính. Viêm tuyến giáp Hashimoto có thể dẫn đến bướu giáp và tăng nguy cơ hình thành nhân giáp.
• Bướu giáp đa nhân tự chủ (Toxic multinodular goiter): Tình trạng này xảy ra khi một hoặc nhiều nhân giáp trở nên hoạt động quá mức và sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp, gây ra cường giáp và bướu giáp nhân.
• Ung thư tuyến giáp: Mặc dù hiếm gặp, nhưng một số nhân giáp có thể là ung thư.
• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tuyến giáp có thể làm tăng nguy cơ phát triển bướu giáp nhân.

³ Uptodate. Etiology, clinical features, and diagnosis of nodular thyroid disease.

Triệu chứng của bướu giáp nhân?

Đa số người bệnh bướu giáp nhân không có triệu chứng. Bướu giáp nhân thường được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ, siêu âm cổ vì lý do khác, hoặc khi xét nghiệm máu phát hiện bất thường hormone tuyến giáp⁴.

Một số người có thể tự sờ thấy hoặc nhìn thấy khối u ở cổ. Nếu bướu giáp nhân gây cường giáp, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

• Lo lắng, bồn chồn, khó ngủ
• Yếu cơ, mệt mỏi
• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Tim đập nhanh, hồi hộp
• Đi tiêu phân lỏng thường xuyên

Trong trường hợp bướu giáp nhân lớn, chèn ép vào các cấu trúc xung quanh cổ, có thể gây ra các triệu chứng:

• Khó thở, đặc biệt khi gắng sức, nằm ngửa, hoặc khi với tay lên cao, cúi người
• Khò khè
• Ho
• Cảm giác nghẹn, vướng ở cổ
• Khó nuốt

⁴ UpToDate. Patient education: Nodular goiter (Beyond the Basics).

Chẩn đoán bướu giáp nhân như thế nào?

Để chẩn đoán bướu giáp nhân và loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm và thăm dò cần thiết⁵:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám cổ để đánh giá kích thước, hình dạng và độ chắc của tuyến giáp, cũng như tìm kiếm các hạch cổ.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ hormone tuyến giáp (TSH, FT4, FT3) để đánh giá chức năng tuyến giáp.
• Siêu âm tuyến giáp: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng giúp xác định kích thước, số lượng, đặc điểm của nhân giáp và phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ ác tính.
• Xạ hình tuyến giáp: Thường được chỉ định khi có cường giáp. Xét nghiệm này sử dụng một lượng nhỏ chất phóng xạ để đánh giá chức năng và hoạt động của nhân giáp.
• Chọc hút tế bào nhân giáp bằng kim nhỏ (FNA): Đây là xét nghiệm quan trọng nhất để loại trừ ung thư tuyến giáp. Bác sĩ sẽ sử dụng một kim nhỏ để lấy mẫu tế bào từ nhân giáp và gửi đi xét nghiệm tế bào học.

⁵ British Thyroid Association. UK Guidelines for the Management of Thyroid Cancer.

Điều trị bướu giáp nhân?

Không phải tất cả các trường hợp bướu giáp nhân đều cần điều trị. Nếu nhân giáp nhỏ, lành tính và không gây triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ bằng siêu âm và xét nghiệm máu để phát hiện sớm những thay đổi bất thường⁶.

Điều trị bướu giáp nhân được cân nhắc khi:

• Nhân giáp gây cường giáp
• Nhân giáp gây triệu chứng chèn ép, khó chịu
• Nhân giáp có kích thước lớn
• Nghi ngờ hoặc xác định ung thư tuyến giáp

Các phương pháp điều trị bướu giáp nhân bao gồm:

• Thuốc kháng giáp: Sử dụng trong trường hợp bướu giáp nhân gây cường giáp. Thuốc giúp kiểm soát lượng hormone tuyến giáp cho đến khi có các biện pháp điều trị khác.
• Thuốc điều trị triệu chứng: Ví dụ như thuốc chẹn beta giao cảm để giảm nhịp tim nhanh, hồi hộp do cường giáp.
• Phẫu thuật: Cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp. Phẫu thuật thường được chỉ định khi bướu giáp nhân lớn gây chèn ép, nghi ngờ ung thư hoặc cường giáp không kiểm soát được bằng thuốc.
• I-ốt phóng xạ (Radioiodine): Uống viên nang hoặc dung dịch chứa i-ốt phóng xạ. Chất phóng xạ sẽ tập trung tại tuyến giáp và phá hủy các tế bào tuyến giáp, làm giảm kích thước bướu giáp và giảm sản xuất hormone. I-ốt phóng xạ thường được sử dụng cho bướu giáp nhân gây cường giáp hoặc không thể phẫu thuật.
• Tiêm cồn hoặc đốt nhân giáp bằng laser: Các phương pháp này ít xâm lấn hơn phẫu thuật, được sử dụng để thu nhỏ kích thước nhân giáp lành tính.

⁶ Haugen BR, Alexander EK, Bible KC, et al. 2015 American Thyroid Association Management Guidelines for Adult Patients with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer: The American Thyroid Association Guidelines Task Force on Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer. Thyroid. 2016;26(1):1-133.

Bướu giáp nhân và thai kỳ

Nếu bạn đang mang thai hoặc dự định mang thai và có bướu giáp nhân, hãy thảo luận với bác sĩ. Bác sĩ sẽ kiểm tra chức năng tuyến giáp của bạn để đảm bảo rằng nó hoạt động bình thường trước khi bạn mang thai. Phụ nữ mang thai không nên điều trị bằng i-ốt phóng xạ vì có thể gây hại cho thai nhi.

Lời khuyên từ bác sĩ

Bướu giáp nhân là một bệnh lý phổ biến và thường lành tính. Tuy nhiên, bạn nên đi khám bác sĩ nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở vùng cổ, như khối u, khó nuốt, khó thở, hoặc các triệu chứng cường giáp. Việc chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến bướu giáp nhân, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn.